تشخیص و درمان آشالازی با آندوسکوپی

آشالازی (Achalasia) یک اختلال حرکتی نادر مری است که در آن توانایی عضلات مری برای حرکت غذا به سمت معده دچار مشکل می‌شود.
این بیماری به علت عدم هماهنگی عضلات مری و عدم شل شدن دریچه تحتانی مری (LES) هنگام بلع غذا به وجود می‌آید. به عبارت دیگر، مری قادر به هدایت غذا به معده به طور معمول نیست.

علائم آشالازی یا همان اختلال حرکتی مری

علائم این بیماری معمولاً به تدریج ظاهر می‌شوند و ممکن است شامل موارد زیر باشند:

• دیسفاژی (مشکل در بلع): بیماران احساس می‌کنند که غذا در مری گیر کرده است.
• برگشت غذا یا مایعات: به دلیل عدم عبور صحیح غذا به معده، مواد غذایی ممکن است به گلو برگردند.
• درد قفسه سینه: ممکن است به صورت درد یا فشار در ناحیه قفسه سینه ظاهر شود.
• سرفه یا آسپیراسیون: ممکن است غذا یا مایعات وارد راه‌های هوایی شوند و باعث سرفه یا حتی عفونت ریه شوند.
• کاهش وزن: به دلیل مشکلات در خوردن و بلع، بیماران ممکن است وزن خود را از دست بدهند.

علل آشالازی

علت دقیق آشالازی هنوز به طور کامل شناخته نشده است، اما چندین فرضیه مطرح شده است:
نقص عصبی : احتمالاً ناشی از تخریب سلول‌های عصبی موجود در دیواره مری است.
عوامل خود ایمنی : ممکن است سیستم ایمنی بدن به اشتباه به سلول‌های عصبی مری حمله کند.
عوامل ژنتیکی : در برخی موارد، آشالازی ممکن است به صورت خانوادگی رخ دهد.

تشخیص آشالازی

تشخیص آشالازی معمولاً با استفاده از روش‌های زیر انجام می‌شود:

1. مانومتری مری: این آزمایش اصلی‌ترین روش تشخیص آشالازی است که فشارهای داخل مری را اندازه‌گیری می‌کند.
2. بلع باریم: بیمار ماده‌ای به نام باریم می‌نوشد و با استفاده از تصویربرداری رادیولوژی، حرکت باریم در مری بررسی می‌شود.
3. آندوسکوپی: برای رد سایر مشکلات ساختاری مری مانند تومورها استفاده می‌شود.

درمان آشالازی

درمان آشالازی شامل روش‌هایی برای کاهش فشار در دریچه تحتانی مری و بهبود بلع می‌شود:
1. دارودرمانی: مانند نیترات‌ها یا مسدودکننده‌های کانال کلسیم برای کاهش فشار LES.
2. اتساع بالونی: در این روش، یک بالون در داخل دریچه تحتانی مری باد می‌شود تا آن را باز کند.
3. میوتومی لاپاروسکوپی هلر: یک عمل جراحی که در آن عضلات دریچه تحتانی مری برش داده می‌شود تا فشار کاهش یابد.
4. تزریق بوتاکس: تزریق سم بوتولینوم به LES برای شل کردن عضلات آن.
آشالازی یک اختلال مزمن است و درمان‌ها معمولاً برای کاهش علائم و بهبود کیفیت زندگی بیماران استفاده می‌شوند.

کدام بیماری ها علائمی مشابه آشالازی یا همان اختلال حرکتی مری دارند؟

بیماری‌های مختلفی می‌توانند علائمی مشابه با آشالازی داشته باشند و بنابراین در تشخیص افتراقی آشالازی باید مورد بررسی قرار گیرند. این بیماری‌ها شامل:
1. اسپاسم منتشر مری (Diffuse Esophageal Spasm):
– این بیماری باعث انقباضات غیرطبیعی و دردناک مری می‌شود و علائمی مانند درد قفسه سینه و دیسفاژی دارد.
– برخلاف آشالازی، انقباضات مری در این بیماری هماهنگ نیستند و ممکن است با بلع شروع شوند.

2. اسکلرودرمی (Scleroderma):
– یک بیماری خودایمنی است که با سفت شدن و از بین رفتن قابلیت انعطاف بافت‌های مختلف بدن از جمله مری همراه است.
– باعث کاهش حرکات پریستالتیک مری و نارسایی دریچه تحتانی مری می‌شود که می‌تواند علائم مشابه آشالازی ایجاد کند.

3. سرطان مری (Esophageal Cancer):
– تومورهای بدخیم در مری می‌توانند باعث انسداد و ایجاد علائم دیسفاژی و درد قفسه سینه شوند.
– آندوسکوپی و بیوپسی معمولاً برای رد سرطان مری انجام می‌شود.

4. استنوز مری (Esophageal Stricture):
– تنگی یا باریک شدن مری به علت زخم‌ها، بازگشت اسید معده (ریفلاکس) یا التهاب می‌تواند باعث دیسفاژی شود.
– آندوسکوپی برای شناسایی و درمان استنوز مری استفاده می‌شود.

5. ریفلاکس معده به مری (GERD – Gastroesophageal Reflux Disease):
– این بیماری باعث بازگشت محتویات معده به مری می‌شود و می‌تواند علائمی مانند سوزش سر دل، دیسفاژی و درد قفسه سینه ایجاد کند.
– بررسی pH مری و مانومتری می‌توانند به تشخیص GERD کمک کنند.

6. بیماری‌های نورولوژیک (Neurological Disorders):
– بیماری‌هایی مانند پارکینسون، اسکلروز جانبی آمیوتروفیک (ALS) و سکته مغزی می‌توانند باعث دیسفاژی شوند.
– این اختلالات ممکن است بر روی عملکرد عصبی عضلات مری تأثیر بگذارند.

روش‌های تشخیصی برای افتراق این بیماری‌ها
برای افتراق آشالازی از دیگر بیماری‌های با علائم مشابه، از روش‌های تشخیصی زیر استفاده می‌شود:
1. آندوسکوپی: برای مشاهده داخل مری و معده و تشخیص مشکلات ساختاری یا تومورها.
2. مانومتری مری: برای اندازه‌گیری فشارهای داخل مری و ارزیابی عملکرد عضلات.
3. بلع باریم: تصویربرداری رادیولوژی که حرکت ماده کنتراست در مری را نشان می‌دهد.
4. pH سنجی مری: برای ارزیابی میزان بازگشت اسید معده به مری.
5. تصویربرداری مقطعی (CT یا MRI): برای بررسی تومورها یا مشکلات ساختاری دیگر.

تشخیص دقیق و افتراق صحیح این بیماری‌ها بسیار مهم است زیرا هر کدام نیاز به روش‌های درمانی متفاوتی دارند.

روش های جدید درمان آشالازی

در سال‌های اخیر، روش‌های جدید و نوآورانه‌ای برای درمان آشالازی معرفی شده‌اند که به بهبود علائم و کیفیت زندگی بیماران کمک می‌کنند. این روش‌ها شامل:

میوتومی آندوسکوپیک از طریق دهان (POEM – Peroral Endoscopic Myotomy)
– روش کار: در این روش، یک آندوسکوپ از طریق دهان وارد مری می‌شود و سپس برشی در لایه داخلی مری ایجاد می‌شود تا به عضلات زیرین دسترسی پیدا کند. عضلات دریچه تحتانی مری (LES) برش داده می‌شوند تا فشار کاهش یابد.
– مزایا: این روش کم‌تهاجمی است، نیاز به برش خارجی ندارد و دوره بهبودی سریع‌تر است.
– اثربخشی: POEM به عنوان یک روش مؤثر و ایمن برای درمان آشالازی شناخته شده است و نتایج خوبی در بهبود علائم نشان داده است.

درمان با لیزر
– روش کار: استفاده از لیزر برای برش دادن عضلات دریچه تحتانی مری.
– مزایا: دقت بالا و کمترین آسیب به بافت‌های اطراف.
– اثربخشی: تحقیقات هنوز در حال انجام است، اما نتایج اولیه امیدوارکننده بوده‌اند.

درمان با استفاده از بالن‌های پیشرفته
– روش کار: استفاده از بالن‌های قابل تنظیم برای گشاد کردن دریچه تحتانی مری.
– مزایا: تنظیم دقیق‌تر فشار و کاهش خطر پارگی مری.
– اثربخشی: این روش بهبودهای قابل توجهی در علائم بیماران نشان داده است.

تزریق توکسین بوتولینوم (بوتاکس)
– روش کار: تزریق بوتاکس به عضلات دریچه تحتانی مری برای شل کردن آنها.
– مزایا: کم‌تهاجمی و بدون نیاز به جراحی.
– اثربخشی: اگرچه اثربخشی موقتی است، اما می‌تواند علائم را به طور موقت بهبود بخشد و برای بیمارانی که نمی‌توانند تحت جراحی قرار بگیرند مناسب است.
در مرکز آندوسکوپی شهرک غرب ، تزریق بوتاکس توسط بهترین دکتر فوق تخصص گوارش غرب تهران ، دکتر محمد علی محمدزاده انجام می شود.

تکنیک‌های جراحی جدید
روش‌های کم‌تهاجمی: مانند میوتومی لاپاروسکوپیک هلر با استفاده از تکنیک‌های جدیدتر و ابزارهای دقیق‌تر که دوره بهبودی کوتاه‌تری دارند.
جراحی روباتیک: استفاده از روبات‌ها برای انجام جراحی‌های دقیق و کم‌تهاجمی با دقت بالا.

درمان‌های دارویی جدید
مسدودکننده‌های کانال کلسیم و نیترات‌ها: این داروها می‌توانند به کاهش فشار دریچه تحتانی مری کمک کنند.
مهارکننده‌های پروتون پمپ (PPI): برای کاهش علائم رفلاکس معده که ممکن است با آشالازی همراه باشد.

درمان‌های ترکیبی
– ترکیب روش‌های مختلف: مانند ترکیب تزریق بوتاکس با گشاد کردن بالن برای بهبود نتایج درمانی.

هر یک از این روش‌ها بسته به شرایط خاص بیمار، شدت بیماری و ترجیح بیمار ممکن است انتخاب شود. تصمیم‌گیری در مورد بهترین روش درمان باید توسط تیمی از پزشکان متخصص در گوارش، جراحی و سایر تخصص‌های مرتبط انجام شود.

آندوسکوپی با بیهوشی برای تشخیص آشالازی چگونه عمل می کند؟

آندوسکوپی به عنوان یکی از روش‌های تشخیصی برای آشالازی استفاده می‌شود، اما بیشتر برای رد کردن سایر علل دیسفاژی (مشکل در بلع) و مشکلات ساختاری مری به کار می‌رود. در ادامه، نحوه عملکرد آندوسکوپی برای تشخیص آشالازی توضیح داده شده است:

فرآیند آندوسکوپی با ببهوشی در مرکز آندوسکوپی شهرک غرب برای تشخیص آشالازی

1. آماده‌سازی بیمار:
– قبل از انجام آندوسکوپی، بیمار معمولاً نیاز دارد که چند ساعت ناشتا باشد تا معده خالی باشد.
– ممکن است به بیمار داروهای آرام‌بخش یا مسکن داده شود تا راحت‌تر باشد.
بیمار به یک خواب کوتاه مدت خواهد رفت.

2. انجام آندوسکوپی:
– یک لوله نازک و انعطاف‌پذیر به نام آندوسکوپ که دارای یک دوربین و منبع نور در انتهای خود است، از طریق دهان وارد مری می‌شود.
– پزشک از طریق مانیتور، تصاویر زنده از داخل مری، معده و ابتدای روده کوچک را مشاهده می‌کند.

3. مشاهده و بررسی:
– پزشک به دقت دیواره‌های داخلی مری را بررسی می‌کند تا هرگونه التهاب، زخم، تومور یا تنگی (استنوز) را شناسایی کند.
– در صورت وجود هرگونه ناهنجاری، پزشک می‌تواند نمونه‌برداری (بیوپسی) انجام دهد تا برای تحلیل‌های بیشتر به آزمایشگاه ارسال شود.

شناسایی علائم آشالازی با آندوسکوپی

در حالی که آندوسکوپی نمی‌تواند به طور مستقیم اختلالات حرکتی را نشان دهد، ممکن است برخی علائم غیرمستقیم آشالازی را شناسایی کند:
1. اتساع مری: مری ممکن است به علت تجمع غذا و مایعات در اثر ناتوانی در عبور آنها به معده، اتساع یابد.
2. ذخایر غذا و مایعات: وجود غذا و مایعات در مری حتی پس از چند ساعت ناشتا بودن، می‌تواند نشان‌دهنده آشالازی باشد.
3. عدم شل شدن دریچه تحتانی مری (LES)**: آندوسکوپ ممکن است مقاومت غیرعادی دریچه تحتانی مری را هنگام عبور به معده احساس کند.

خلاصه ای از این مقاله :

در نتیجه، آندوسکوپی با بیهوشی به عنوان یکی از ابزارهای مهم تشخیصی برای بررسی مشکلات مری، از جمله آشالازی، به کار می‌رود.
هرچند که آندوسکوپی نمی‌تواند به طور مستقیم اختلالات حرکتی مری را تشخیص دهد، اما می‌تواند به شناسایی نشانه‌های غیرمستقیم آشالازی مانند اتساع مری، ذخایر غذا و مایعات در مری و مقاومت غیرعادی دریچه تحتانی مری کمک کند. همچنین، آندوسکوپی نقش مهمی در رد کردن سایر علل دیسفاژی، از جمله تومورها، التهابات، زخم‌ها و تنگی‌های ساختاری مری دارد.

با این حال، برای تشخیص قطعی آشالازی، استفاده از مانومتری مری ضروری است. مانومتری قادر است فشارها و الگوهای حرکتی داخل مری را اندازه‌گیری کند و ناهماهنگی‌های عملکردی عضلات مری را به دقت نشان دهد. روش‌های تکمیلی دیگری مانند بلع باریم و pH سنجی مری نیز می‌توانند در تشخیص آشالازی و افتراق آن از بیماری‌های مشابه کمک کنند.

بنابراین، برای یک تشخیص جامع و دقیق، ترکیب آندوسکوپی با مانومتری مری و دیگر روش‌های تشخیصی ضروری است. این رویکرد چندجانبه می‌تواند به تشخیص دقیق‌تر و بهبود کیفیت زندگی بیماران مبتلا به آشالازی کمک کند.